Càng đánh, càng phạt bé càng nói dối
Khi bị đánh mắng, một vài lần trẻ bắt đầu nói dối để tránh bị phạt nhưng càng nói dối lại càng bị ăn đòn và vô hình chung trẻ lại ...càng nói dối.
Ở nhà, Hùng (11 tuổi, Hà Nội) được mọi người đặt biệt danh là 'hậu duệ' của Cuội chỉ vì tật nói dối. Cái gì cậu cũng có thể nói dối được: quét nhà, đi học, đi chơi... nhưng không ai nghĩ là cậu mắc bệnh về tâm lý.
Chị Lan, mẹ Hùng kể một lần cô giáo gọi điện đến nhà thông báo cháu thường xuyên đến lớp không làm bài, hỏi thì cháu bảo là: "Ở nhà, chả có ai nhắc em học cả". Lúc ấy chị mới ngớ ra, tối nào anh chị cũng hỏi cháu có bài không thì cháu bảo là không. Nên anh chị mới để cháu chơi điện tử thoải mái, chứ có biết đâu là cháu nói dối.
Chị Lan, mẹ Hùng kể một lần cô giáo gọi điện đến nhà thông báo cháu thường xuyên đến lớp không làm bài, hỏi thì cháu bảo là: "Ở nhà, chả có ai nhắc em học cả". Lúc ấy chị mới ngớ ra, tối nào anh chị cũng hỏi cháu có bài không thì cháu bảo là không. Nên anh chị mới để cháu chơi điện tử thoải mái, chứ có biết đâu là cháu nói dối.
"Lúc
đầu tôi chỉ nghĩ rằng trẻ con ở lứa tuổi này có mải chơi, không làm bài
tập, nói dối cũng là chuyện bình thường. Thế nhưng bố mẹ nói mãi, bị cô
giáo khiển trách, bắt làm bản kiểm điểm, bị bố đánh mấy lần, nhưng cháu
vẫn không chừa. Học hành sút kém, gia đình cũng không biết làm thế nào
nên phải đưa cháu đến gặp bác sĩ", chị nói.
Theo
tiến sĩ - bác sĩ Lã Thị Bưởi, Trưởng Phòng khám Tuna (Phố Vọng, Hà Nội)
trường hợp của cháu Hùng về mặt tâm lý được gọi chứng rối loạn hành vi,
ở đây là hành vi nói dối. Theo gia đình cho biết thì cháu bắt đầu nói
dối từ năm 9 tuổi, hay nói dối để không làm bài tập, không làm việc nhà
chỉ thích chơi điện tử.
"Nói
dối là chuyện hết sức bình thường, từ người lớn đến trẻ em, ai cũng đều
có thể nói dối. Nhưng nếu hành vi đó lặp đi lặp lại nhiều lần từ 6
tháng trở lên, trong nhiều môi trường khác nhau, từ học hành đến công
việc nhà, quan hệ chơi bời với bạn bè thì đó là một biểu hiện của chứng
rối loạn hành vi", tiến sĩ Bưởi nói.
Hành
vi này thường vượt quá sự ranh mãnh thông thường của trẻ em và thái độ
nổi loạn của một số trẻ vị thành niên. Rối loạn hành vi nói dối thường
gặp ở độ tuổi từ 9 đến 13, giai đoạn cuối của độ tuổi trẻ con và đầu
của độ tuổi thiếu niên, có thể xảy ra ở cả em trai lẫn em gái như
trường hợp của cháu Thư (9 tuổi, Hà Nam).
Chị
Hoài, mẹ cháu cho biết vì biết dù là con gái nhưng cháu cũng nghịch
ngợm, mải chơi hay quên nên hay chị thường xuyên nhắc nhở cháu từ việc
nhà đến việc học, hỏi thì cháu bảo làm rồi nhưng đến khi kiểm tra thì
đâu vẫn hoàn đó.
"Cháu
biết nói dối là bị phạt, bị đánh 10 roi nhưng vẫn nói dối, mỗi lần như
thế cháu đều nằm sẵn lên giường cho bố đánh. Nhưng đánh xong cháu vẫn
nói dối. Khuyên nhủ mãi, cũng đánh rồi mà cháu cũng không chừa", chị
Hoài nói.
Theo
tiến sĩ Bưởi ở cả hai trường hợp trên lúc đầu có thể do trẻ mải chơi,
học hành sút kém nên bị cô giáo khiển trách, đôi lần bị bố đánh. Một
vài lần như thế trẻ bắt đầu nói dối để tránh bị phạt, nhưng càng nói
dối lại càng bị ăn đòn, như thế trẻ lại càng nói dối.
Ngoài
ra nguyên nhân có thể là những tổn thương ở não, bất thường về thần
kinh hoặc do các yếu tố gia đình như cha mẹ ly hôn, bạo lực, bố nghiện
rượu, trẻ thiếu sự quan tâm chăm sóc của cha mẹ, bị bỏ rơi.
Những
trẻ bị rối loạn hành vi thường không chỉ rối loạn một hành vi mà thường
kèm rối loạn các hành vi khác. Như trường hợp cháu Hùng nêu trên, cháu
còn có cái tật hay ăn cắp đồ của bạn mặc dù cháu không hề thiếu. Cháu
cảm thấy thích thú khi lấy được đồ của người khác, nhưng lấy xong rồi
lại vứt xó hoặc cho người khác. Hay như cháu Thư mặc dù là con gái
nhưng lại rất nghịch ngợm, bướng bỉnh hay chống đối bố mẹ, đến trường
lúc nào không thích lại chạy ra khỏi lớp.
Vì
thế tiến sĩ Bưởi cũng khuyến cáo gia đình nên quan tâm, gần gũi lắng
nghe biết tâm sự của trẻ, có thưởng có phạt, nhưng không nên dùng hình
phạt bằng đánh, để tạo stress cho con khiến trẻ né tránh bằng cách nói
dối. Khi hành vi nói dối của trẻ kéo dài liên tục từ 6 tháng trở lên,
cha mẹ nên đưa con các phòng khám, trung tâm tư vấn tìm sự giúp đỡ,
giúp trẻ điều chỉnh thay đổi lại hành vi này.
Theo Vnexpress