Nghiên cứu suốt 9 năm, chuyên gia tiết lộ: Tại sao trẻ em nhà giàu thường có chỉ số IQ cao hơn?

Nhà nhân chủng học người Mỹ Betty Hart và nhà tâm lý học phát triển Todd Risley đã thực hiện một nghiên cứu nổi tiếng, cho thấy rằng số lượng từ vựng mà trẻ em Mỹ nghe được trước khi lên 3 tuổi có sự chênh lệch lên tới 30 triệu từ giữa các gia đình giàu và nghèo!

Họ đã theo dõi 49 gia đình, trong đó có 13 gia đình có địa vị kinh tế xã hội cao, 10 gia đình có địa vị trung bình, 13 gia đình có địa vị thấp và 6 gia đình ở mức nghèo. Nghiên cứu kéo dài suốt 3 năm, thông qua việc ghi lại các cuộc trò chuyện giữa cha mẹ và con cái trong các gia đình này, cùng với việc phân tích dữ liệu, kết quả cuối cùng cho thấy sự chênh lệch lên tới 30 triệu từ.

Nếu không có báo cáo dữ liệu, điều này thật khó tin!

Khi kết thúc nghiên cứu, nhóm nghiên cứu đã tiến hành kiểm tra chỉ số IQ của những đứa trẻ này. Kết quả là chỉ số IQ trung bình của trẻ em từ các gia đình nghèo là 79, trong khi đó, trẻ em từ các gia đình giàu có là 117. Kết quả này thật đáng kinh ngạc!

Hơn nữa, 6 năm sau, khi Betty và Todd quay lại theo dõi, họ nhận thấy rằng những đứa trẻ có vốn từ vựng lớn hơn có khả năng ngôn ngữ, thành tích học tập và vốn từ hiện tại tốt hơn.

Điều này phù hợp với dự đoán ban đầu của họ – khoảng cách 30 triệu từ này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng đọc sớm của trẻ, mà còn ảnh hưởng đến thành tích học tập sau này, thậm chí là cả khả năng giao tiếp và thu nhập khi trưởng thành.

Mặt khác, nghiên cứu cũng chứng minh rằng trẻ em không phải sinh ra đã có trí thông minh cố định, mà chính môi trường phát triển đã giúp chúng trở nên thông minh hơn.

Ngoài số lượng từ vựng, sự phản hồi của cha mẹ trong các gia đình giàu và nghèo cũng có sự khác biệt lớn.

Trong các gia đình có địa vị kinh tế xã hội cao, cha mẹ phản hồi với con cái khoảng 250 lần mỗi giờ, trong khi đó, ở các gia đình có địa vị thấp, con số này dưới 50 lần mỗi giờ. Số lời khen ngợi bằng lời nói mà trẻ nhận được từ cha mẹ trong hai nhóm gia đình này lần lượt là 40 và 4 lần mỗi giờ.

Những đứa trẻ sinh ra trong các gia đình có điều kiện kinh tế tốt ngay từ nhỏ đã được nuôi dưỡng trong một môi trường ngôn ngữ phong phú và tích cực.

Trong khi đó, những khó khăn và bất ổn trong cuộc sống của các gia đình có thu nhập thấp khiến họ không có đủ thời gian và tâm trạng để giao tiếp với con cái, dễ dàng sử dụng những câu mệnh lệnh ngắn gọn và tiêu cực, chẳng hạn như:

Đừng khóc!

Đừng đụng vào!

Ngồi yên!

Kết quả là, sự phát triển não bộ của những đứa trẻ này mỗi ngày đều chậm hơn so với những đứa trẻ được nuôi dưỡng trong môi trường ngôn ngữ phong phú.

Tuy nhiên, khoảng cách giàu nghèo chỉ là bề nổi, sự thật là các bậc cha mẹ có địa vị kinh tế xã hội cao thường giỏi giao tiếp, phản hồi và có thái độ tích cực hơn.

Một nghiên cứu mới được thực hiện bởi nhóm các nhà khoa học từ Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), Đại học Harvard và Đại học Pennsylvania cũng xác nhận quan điểm này.

Họ đã nghiên cứu 30 trẻ em từ 4 đến 6 tuổi ở khu vực Boston và phát hiện ra rằng tần suất trò chuyện giữa cha mẹ và con cái càng cao, hoạt động trong các vùng ngôn ngữ của não bộ trẻ càng mạnh mẽ. Điều này không phụ thuộc vào thu nhập gia đình hay trình độ học vấn của cha mẹ.

Một bài báo trên tạp chí MIT Technology Review (một tạp chí khoa học và công nghệ uy tín, được thành lập vào năm 1899 bởi Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) cũng nhấn mạnh: Việc cha mẹ trò chuyện với con cái có thể ảnh hưởng đến sự phát triển sinh học của não bộ trẻ, điều này thật kỳ diệu!

Có thể thấy, ngôn ngữ của cha mẹ và sự giao tiếp giữa cha mẹ và con cái trong giai đoạn trước khi đi học có vai trò vô cùng quan trọng đối với sự phát triển và não bộ của trẻ.

Sau khi đọc đến đây, có lẽ bạn đã phần nào yên tâm hơn. Thực sự, thứ tạo nên khoảng cách giữa các đứa trẻ không phải là tiền bạc hay địa vị. Ngay cả những đứa trẻ bình thường không xuất thân từ gia đình có học thức cao hay thu nhập cao vẫn có thể cạnh tranh được, miễn là cha mẹ dành thời gian trò chuyện với con, nói chuyện một cách có ý thức để phát triển ngôn ngữ của trẻ.

Vậy cụ thể nên làm như thế nào?

Nguyên tắc 3T: Trò chuyện để nuôi dưỡng một đứa trẻ thông minh

Nếu bạn cũng đang băn khoăn không biết làm thế nào để trò chuyện đúng cách với con, có thể tham khảo nguyên tắc 3T do Giáo sư Dana Suskind - chuyên gia nhi khoa người Mỹ đề xuất. Đó là Tune in (Đồng cảm), Talk more (Giao tiếp đầy đủ) và Take turns (Luân phiên trò chuyện).

01. Tune in – Đồng cảm

Đây là bước đầu tiên và đặc biệt quan trọng khi trẻ còn nhỏ, nhất là trước 3 tuổi. Nhiều người nghĩ rằng "trẻ còn nhỏ, chưa hiểu gì" nên cha mẹ thường có xu hướng làm theo ý mình.

Ví dụ, khi trẻ đang chơi xếp hình, bạn lại muốn đọc sách cho con; khi trẻ đang chơi cát, bạn lại kéo con đi học đếm. Có vẻ như bạn đang nói về những điều "có ý nghĩa" hơn, nhưng thực tế là bạn đang không ở cùng "sóng" với con. Điều này giống như "ông nói gà, bà nói vịt". Cách làm đúng là hãy quan sát xem con đang tập trung vào điều gì, và trong thời điểm thích hợp, hãy tham gia vào cuộc trò chuyện, đưa ra những phản hồi ngôn ngữ tích cực.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng nếu một đứa trẻ không muốn tham gia vào một hoạt động nào đó, chúng sẽ khó tiếp thu các từ vựng liên quan đến hoạt động đó. Hơn nữa, một khi bạn đã đồng cảm với con, bạn cũng sẽ dễ dàng đưa ra những phản hồi tích cực hơn.

Hãy tích cực khẳng định và phản hồi con, ngay cả khi từ chối cũng nên giải thích lý do, tránh sử dụng những từ ngữ ngắn gọn, tiêu cực hoặc giọng điệu thiếu kiên nhẫn.

Làm cha mẹ, bạn cần luôn giữ sự "nhạy cảm" với mong muốn và nhu cầu của con. Hãy nhạy bén nắm bắt những gì con đang quan tâm và đưa ra những phản hồi ngôn ngữ tích cực.

02. Talk more – Giao tiếp đầy đủ

Điều này rất dễ hiểu, nói đơn giản là "nói nhiều hơn". Chúng ta đừng nghĩ rằng trẻ còn nhỏ, không hiểu gì, nên không nói hoặc nói đơn giản. Thực tế, chúng ta nên làm ngược lại: nói nhiều hơn, nói chính xác và nói đầy đủ. Chỉ có như vậy, trẻ mới có thể hiểu, liên tưởng và nhận thức rõ hơn về những gì bạn đang nói.

Trong giao tiếp hàng ngày, cha mẹ đừng ngại ngùng sử dụng ngôn ngữ, hãy cố gắng mô tả một cách chi tiết, phong phú và có ý thức.

Ví dụ, khi cho con ăn bột:

Phiên bản không có ý thức: "Con ơi, đến giờ ăn bột rồi!". Phiên bản có ý thức:

"Con ơi, đến giờ ăn bột rồi! Chúng ta cùng rửa tay nhé".

"Rửa tay xong rồi, sạch sẽ quá! Mẹ sẽ mặc áo choàng cho con để không làm bẩn quần áo nhé!".

"Hôm nay chúng ta ăn bột cá hồi, rất bổ dưỡng đấy, giúp con phát triển tốt hơn!".

"Ôi, còn nóng quá, mẹ thổi cho con nhé".

"Được rồi, không nóng nữa, con ăn đi nào, há miệng ra, a…".

Cùng một sự việc, nhưng sự khác biệt rất rõ ràng, chỉ trong vài câu nói, lượng từ vựng đã có sự chênh lệch lớn!

03. Take turns – Luân phiên trò chuyện

Điều này yêu cầu cha mẹ và con cái luân phiên tham gia vào cuộc trò chuyện. Đây không chỉ là nguyên tắc vàng trong giao tiếp giữa cha mẹ và con cái, mà còn là yếu tố quan trọng nhất trong nguyên tắc 3T, đóng vai trò quyết định trong việc phát triển não bộ của trẻ.

Làm thế nào để tương tác tốt hơn? Hai điểm quan trọng là: thứ nhất, kiên nhẫn chờ đợi phản hồi của con; thứ hai, lấy việc gợi mở làm chính, trả lời làm phụ, thông qua giao tiếp để hướng dẫn trẻ suy nghĩ và biểu đạt.

Điểm thứ nhất nghe thì dễ nhưng làm thì khó. Nhiều khi chúng ta không nghe con nói hoặc giải thích, kiểu như: "Thôi mẹ biết rồi, con đừng nói nữa" hoặc "Con nói sai rồi, bla bla…". Điều này hoàn toàn là tước đi quyền giao tiếp của con. Thực tế, ngay cả khi con đang trong giai đoạn tập nói, chỉ là những tiếng bập bẹ, bạn cũng nên cho con cơ hội được biểu đạt, khuyến khích con nói nhiều hơn để tạo ra sự tương tác.