Những điều giản dị trong con phố nhỏ mang tên 8-3

Cuối tháng Giêng, Hà Nội vẫn dịu dàng với những ngọn heo may len lỏi khắp các ngõ phố. Giữa những ồn ào vội vã của thành phố, có một con phố nhỏ nhắn, yên bình nằm bên bờ tây sông Kim Ngưu, mà tên gọi của nó chính là ngày Quốc tế Phụ nữ 8/3.

Cái tên này ra đời vào năm 2010, nhân dịp “1000 năm Thăng Long”, UBND TP. Hà Nội quyết định đặt cái tên rất ý nghĩa cho con phố để kỉ niệm một thời "vàng son" của Nhà máy Dệt 8/3 (thuộc địa bàn phường Thanh Nhàn bây giờ). 

Năm 1960, nhà máy Dệt 8/3 bắt đầu xây dựng và sau đó 5 năm, nhà máy được cắt băng khánh thành đúng ngày Quốc tế phụ nữ. Kể từ khi thành lập và trong suốt thời kỳ chống Mỹ cứu nước, nhà máy Dệt 8/3 luôn đi đầu trong phong trào thi đua sản xuất, cung ứng cho tiền tuyến, đồng thời làm tốt công tác hậu phương, vừa sản xuất vừa chiến đấu. Nhưng bước vào giai đoạn đổi mới kinh tế thị trường, Nhà máy bắt đầu đi xuống vì lạc hậu.

 Đến nay, nhà máy Dệt 8/3 vẫn hoạt động nhưng không còn được như thời hoàng kim của nửa thế kỉ trước, năm tháng vàng son của những con người hăng say lao động. Việc đặt cái tên mang đầy ý nghĩa đặc biệt như vậy cũng là để tôn vinh thế hệ những người phụ nữ Hà Nội đảm đang xưa kia, họ vừa là công nhân dệt, vừa là người vợ, người mẹ một tay vun vén gia đình trong thời kỳ đất nước khó khăn.

Đã là cuối tháng Giêng nhưng hoa đào vẫn còn nở rộ. Ta dễ dàng bắt gặp những xe chở hàng rong nép mình trong góc phố, bên trên đầy ắp các thúng hoa đào, hoa cúc, hoa ly...nồng đượm sắc xuân ấm áp, khiến ai nhìn thấy cũng muốn sà vào, rồi ôm một bó hoa nhỏ xinh về cắm trước ngày mùng Một tháng 2 âm lịch.

Trong phố 8/3 có một khu chợ khá rộng. Ngày nào chợ cũng đông, bày bán đủ loại hàng hoá, bởi đây là khu dân cư tập trung nhiều hộ gia đình. Hôm nay, chợ đặc biệt bán rất nhiều hoa, bởi sắp đến ngày Quốc tế Phụ nữ. Khắp vỉa hè, các cô bán hoa tất bật với gánh hàng rong, đon đả mời chào các bà, các chị, các cô đi chợ sớm.

Dưới những mái hiên tập thể cũ kỹ, rất đặc trưng Hà Nội, trong một ngách nhỏ của phố 8/3, người dân đi chợ rất thong thả, tiếng cười nói rộn ràng khắp nơi, và quen thuộc nhất là lời mặc cả của các bà, các mẹ. Một cảnh tượng rất đỗi bình dị, đời thường, khiến ta thấy thư thái khó tả lúc ban mai.

Một cụ bà hỏi mua cam để mang về cho cháu...

Một chị bán rau lặng lẽ ngắm phố trong lúc vắng khách. Chẳng biết hôm nay chị có đắt hàng không?....

Ở một con ngõ khác trên phố 8/3, chị hàng cá cười tươi rói cạnh cô bán rau. Chợ đã dần ngả về trưa, mẹt rau củ của cô cũng vơi đi nhiều, nên cô đợi bán nốt rồi dọn hàng, chiều về đi bán ở chợ khác.

Gần đó là một bàn cờ tướng với 2 cốc trà đá, đôi bạn tóc hoa râm ngồi vừa trò chuyện vừa chậm rãi chơi cờ sáng đầu tuần.

Một bác trung niên bơm xe đạp để kịp giờ đưa cháu tới trường mầm non 8-3 ngay gần nhà.

Trước cửa căn nhà số 95 là tủ hàng bán đồ lễ thờ, vàng hương giản dị, gọn gàng của một cụ bà. Ngày mai là mùng 1 tháng 2 Âm lịch.

Lang thang qua chợ, lạc vào một ngõ nhỏ cũ kỹ, chúng tôi vô tình gặp bác Hòa (78 tuổi). Đến tuổi thất thập cổ lai hy rồi nhưng bác vẫn rất minh mẫn, chất giọng và phong thái đậm nét người Hà Nội. Sáng đầu tuần vắng khách, bác kể mình đã ở phố 8/3 từ những năm 70. Nhà bác trên tầng 3 nhà tập thể D7, từng làm công nhân nhà máy dệt 8/3. Sau khi về hưu, bác mở tiệm cắt tóc nho nhỏ, vừa để bớt rảnh rỗi, vừa kiếm chút tiền nhàn nhã tiêu pha tuổi già, không phải dựa dẫm vào con cái. Con phố có tên gọi đặc biệt ngày Quốc tế Phụ nữ đã gắn bó với bác Hoà hơn nửa cuộc đời, từng bậc cầu thang, căn gác, từng gương mặt hàng xóm, những đứa trẻ lớn lên xung quanh...đều vô cùng quen thuộc với bác.

Người mẹ trẻ vừa đi chợ vừa dắt con theo để trông, bé con xinh xắn liên tục ngắm nhìn con phố nhà mình ở, với bao nhiêu điều lạ lẫm mới mẻ trong đôi mắt em. Lớn lên, chắc em cũng sẽ thắc mắc tại sao con phố lại có tên là 8-3, rồi em sẽ hiểu, và thêm yêu nơi này.

Phố 8-3 đã khác xưa nhiều lắm, nhưng vẫn còn khá nhiều ngôi nhà cũ, những gốc cây cổ thụ, và hàng ngàn hộ gia đình sinh sống lâu đời ở đây. Một con đường với cái tên lạ lùng ít người biết, kể cả người Hà Nội cũng không phải ai cũng gật đầu nói biết khi nghe nhắc đến phố 8-3. Một con đường dễ khiến bạn mê mải bởi vô vàn điều thú vị không tên...

Photo: Việt Linh